Vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) là vùng trọng điểm về sản xuất nông nghiệp của Việt Nam. Tuy nhiên, rau củ cũng rất dễ bị ảnh hưởng bởi sâu bệnh hại, thiếu nước, thiếu dinh dưỡng và ô nhiễm môi trường. Do đó, cần áp dụng các biện pháp canh tác hợp lý để bảo đảm chất lượng và năng suất của rau củ. Một số phương pháp canh tác rau củ ở ĐBSCL có thể chia thành hai nhóm chính như sau: Canh tác truyền thống, Canh tác hiện đại
1. Phương pháp canh tác rau củ truyền thống
Biện pháp canh tác truyền thống là phương pháp canh tác lâu đời, được áp dụng phổ biến ở ĐBSCL. Các biện pháp canh tác truyền thống chủ yếu dựa vào kinh nghiệm của người nông dân, sử dụng các giống rau củ bản địa, canh tác trên đất phù sa màu mỡ, sử dụng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật để tăng năng suất.

2. Phương pháp canh tác rau củ hiện đại
Canh tác hiện đại là phương pháp canh tác tiên tiến, áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật. Các biện pháp canh tác hiện đại chủ yếu sử dụng phân bón hữu cơ, thuốc bảo vệ thực vật sinh học để đảm bảo an toàn thực phẩm.
Sử dụng các giống rau củ mới, có năng suất cao, canh tác trên đất được cải tạo, tưới tiêu bằng hệ thống tưới tiêu tự động. Ngoài ra, phương pháp này còn sử dụng các biện pháp canh tác tiên tiến, như trồng rau trong nhà kính, nhà lưới, trồng rau thủy canh,…
3. Một số biện pháp canh tác rau củ phổ biến ở Mekong
Vùng ĐBSCL là vùng sản xuất rau củ lớn nhất Việt Nam, chiếm khoảng 70% sản lượng rau củ cả nước. Với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng thuận lợi, ĐBSCL có thể trồng được nhiều loại rau củ quanh năm. Một số biện pháp canh tác rau củ ở Mekong có thể kể đến như sau:

- Lựa chọn giống rau củ phù hợp: Đây là yếu tố quan trọng quyết định đến năng suất và chất lượng rau củ. Khi lựa chọn giống rau củ, cần lưu ý chọn giống rau củ phù hợp với điều kiện khí hậu, đất đai, thị hiếu và nhu cầu của thị trường. Nên ưu tiên các giống rau củ có khả năng chịu hạn, chịu mặn, kháng bệnh và có năng suất cao.
- Chuẩn bị đất: Làm đất kỹ lưỡng, tạo luống, bồn, bệ hoặc trồng thủy canh để tăng diện tích canh tác, tiết kiệm nước và phòng trừ cỏ dại. Nên lựa chọn đất có độ pH từ 5,5 đến 6,5, có độ ẩm và thoát nước tốt, có độ màu sáng và giàu chất hữu cơ.
- Tưới tiêu: Tưới tiêu là biện pháp quan trọng giúp cây rau củ sinh trưởng và phát triển tốt. Tưới nước đúng lượng và đúng thời điểm để duy trì độ ẩm cho rau củ. Nên tưới nước vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát, tránh tưới nước vào giữa trưa hoặc khi nắng gắt. Nên tưới nước theo phương pháp nhỏ giọt, mưa nhân tạo hoặc tưới tự động để tiết kiệm nước và tăng hiệu quả tưới.
- Bón phân: Bón phân giúp cây rau củ có đủ chất dinh dưỡng để phát triển. Bón phân hữu cơ và phân vi sinh để cải tạo đất, bổ sung dinh dưỡng và cải thiện cấu trúc đất. Nên bón phân hữu cơ trước khi trồng từ 15 đến 20 ngày, với liều lượng từ 20 đến 30 tấn/ha. Nên bón phân vi sinh vào các giai đoạn sau khi trồng, ra hoa và trước khi thu hoạch, với liều lượng từ 1 đến 2 lít/1000m2.
- Phòng trừ sâu bệnh: Sâu bệnh là một trong những nguyên nhân chính gây thất thu cho cây rau củ. Phòng trừ sâu bệnh hại bằng các biện pháp tự nhiên, sinh học và hữu cơ. Nên sử dụng các phương pháp như luân canh, xen canh, trồng cây phân xanh, trồng cây bắt sâu, trồng cây xua đuổi sâu, sử dụng các loại bẫy sâu, dùng các loại thuốc trừ sâu hữu cơ hoặc sinh học. Tránh sử dụng các loại thuốc trừ sâu hóa học có hại cho sức khỏe và môi trường.
- Thu hoạch: Thu hoạch rau củ đúng thời điểm, khi rau củ đã đạt độ chín và có kích thước, hình dạng, màu sắc và hương vị phù hợp. Nên thu hoạch vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát, tránh thu hoạch vào giữa trưa hoặc khi nắng gắt. Nên sử dụng các dụng cụ thu hoạch sạch, sắc và thận trọng để tránh làm tổn thương rau củ. Nên bảo quản rau củ trong điều kiện mát, khô và sạch để giữ được chất lượng và tuổi thọ của rau củ.
4. Các biện pháp canh tác rau củ bền vững ở Mekong
Trong những năm gần đây, việc sản xuất rau củ theo hướng bền vững đang được chú trọng phát triển ở ĐBSCL. Sản xuất rau củ theo hướng bền vững là phương pháp sản xuất dựa trên nguyên tắc bảo vệ môi trường, đảm bảo an toàn thực phẩm và phát triển kinh tế bền vững.
Để phát triển bền vững, các biện pháp canh tác rau củ ở Mekong cần đảm bảo các yếu tố sau:
- Bảo vệ môi trường: Các biện pháp canh tác cần hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, phân bón hóa học, nhằm bảo vệ môi trường, đặc biệt là nguồn nước.
- Bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng: Các biện pháp canh tác cần đảm bảo sản phẩm rau củ an toàn, không sử dụng chất độc hại.
- Tăng năng suất, chất lượng rau củ: Các biện pháp canh tác cần áp dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến, nhằm tăng năng suất, chất lượng rau củ, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường.
- Canh tác theo mô hình liên kết là phương pháp canh tác kết hợp giữa nông dân, doanh nghiệp và các tổ chức liên quan. Mô hình này giúp nông dân có đầu ra ổn định, giảm thiểu rủi ro trong sản xuất.
- Canh tác theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP là phương pháp canh tác đảm bảo các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm. Các sản phẩm rau củ được sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP được thị trường ưa chuộng, có giá bán cao hơn.
- Canh tác hữu cơ là phương pháp canh tác không sử dụng phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật hóa học. Phương pháp này giúp bảo vệ môi trường, đảm bảo an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng.
5. Một số mô hình canh tác rau củ hiệu quả ở ĐBSCL
Mô hình trồng rau thủy canh:
Mô hình trồng rau thủy canh là phương pháp canh tác rau củ không sử dụng đất, sử dụng dung dịch dinh dưỡng để cung cấp chất dinh dưỡng cho cây trồng. Mô hình này có nhiều ưu điểm như: tiết kiệm diện tích đất, giảm thiểu sâu bệnh, đảm bảo an toàn thực phẩm.

Mô hình trồng rau sạch trong nhà màng
Mô hình trồng rau sạch trong nhà màng là phương pháp canh tác rau củ trong nhà màng, có hệ thống điều khiển nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng,… Mô hình này giúp kiểm soát tốt các yếu tố môi trường, tạo điều kiện thuận lợi cho cây trồng phát triển, giảm thiểu sâu bệnh, đảm bảo an toàn thực phẩm.

Mô hình trồng rau theo tiêu chuẩn VietGAP
Mô hình trồng rau theo tiêu chuẩn VietGAP là phương pháp canh tác rau củ đảm bảo các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm. Các sản phẩm rau củ được sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP được thị trường ưa chuộng, có giá bán cao hơn.
Mô hình trồng rau hữu cơ
Mô hình này sử dụng phân hữu cơ, các biện pháp sinh học để phòng trừ sâu bệnh, giúp sản phẩm rau củ an toàn, chất lượng cao.
6. Kết luận
Các biện pháp canh tác rau củ ở ĐBSCL đang ngày càng được cải tiến, ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật. Các mô hình canh tác rau củ hiệu quả đang được triển khai rộng rãi, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng, đảm bảo an toàn thực phẩm và phát triển kinh tế bền vững.